تاریخ تشکیل هنرستانها اعم از فنیوحرفهای، کارودانش و شاخههای تخصصی هنر خیلی دور نیست؛ مراکزی که برای آموزش مهارتهایی به دانشآموختگان خود در کشور راهاندازی شدند. در یکی دو دهه اخیر، معمول بود که دانشآموزان جامانده از تحصیل و رانده شده از دبیرستانها به اجبار وارد هنرستانها میشدند.
در حقیقت، هنرستانی بودن به این معنی بود که دانشآموز، توانایی تحصیل در رشتههای اسم و رسمداری مثل ریاضی و تجربی را ندارد؛ اما حالا شرایط کاملا تغییر کرده است؛ بهگونهای که براساس آمار وزارت آموزشوپرورش، هماکنون ۴۵درصد دانشآموزان مقطع متوسطه در هنرستانهای سراسر کشور تحصیل میکنند.
آماری که پیشبینی میشود تا دو سال آینده، از ۵۰درصد هم بگذرد. مسئولان دلیل افزایش این آمار را اشباع بازارکار و تعداد زیاد بیکاران در رشتههای نظری میدانند. این موضوع نشان میدهد که حالا حتی دانشآموزان شانزده ساله نیز دغدغه اشتغال پس از پایان تحصیلات را دارند و به همین دلیل در هنگام انتخاب رشته دبیرستان، رو به شاخههایی میآورند که آینده کاری آنان را بیشتر تضمین میکند.
باتوجه به بازار کار و افزایش روزافزون بیکاران در کشور، از چند سال گذشته، ساخت و راهاندازی هنرستانها در اولویت برنامههای توسعهای مختلف قرارگرفت تا در کنار هنرستانهای مربوط به خود آموزشوپرورش، هنرستانهای هنری نیز زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راهاندازی شود و علاقهمندان به هنر در این مراکز که از نظر آموزشی زیرنظر آموزشوپرورش و از نظر اداری زیرنظر وزارت فرهنگوارشاداسلامی هستند، تحصیل کنند.
بعد از این تصمیمگیریها بود که نخستین هنرستان هنرهای زیبا در مشهد نیز راهاندازی شد و ۳۰دبیر و هنرآموز در آن مشغول به کار شدند. هنرستانی که تا به امروز تنها هنرستان در این زمینه در استانهای خراسانرضوی، شمالی و جنوبی باقی مانده است.
هنرستان هنرهای زیبای پسران مشهد برای نخستینبار سال ۱۳۷۲ در خیابان فلسطین و در ساختمانی اجارهای افتتاح شد. کمی بعد از آن بود که به ساختمانی در خیابان طالقانی انتقالیافت و با گذشت چندسال فعالیت در این نقطه، دو بار دیگر نیز جابهجا شد.
خیابان بزرگمهر جنوبی مکان بعدی این هنرستان بود که به مدت هشت سال پذیرای هنرجویان بود. در آخرین مرحله با خرید زمین توسط ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسانرضوی و ساخت آن که استانداردهای ساختمانی بالایی نیز دارد، این هنرستان در سال۱۳۸۴ برای همیشه در منطقه ما و ادیب۳۳ احداث شد تا بهعنوان مکانی ثابت میزبان علاقهمندان به هنر نه تنها از سراسر مشهد، بلکه از سایر شهرستانهای استان باشد.
در آغاز فعالیت هنرستان، «گرافیک» تنها رشتهای بود که در این مکان آموزشی، تدریس میشد و آن زمان ۲۷هنرجو داشت. حال با گذشت ۲۱ سال از راهاندازی این هنرستان، آنطور که مدیرش میگوید هشت رشته هنری شامل سینما، گرافیک، انیمیشن، نمایش، چهارمهنر و رشتههای مهارتی وزارت ارشاد شامل تصویربرداری، عکاسی دیجیتال و طراحی طلا و جواهر به علاقهمندان آموزش داده میشود.
محمدرضا محمدی مدیریت وقت هنرستان را برعهده داشته است، خدمات این مرکز آموزشی را همچون سایر مدارس دولتی رایگان اعلام میکند و میافزاید: «در سالتحصیلی ۹۳-۹۲ در این هنرستان ۲۴۰هنرجو ثبتنام کردند که بخشی از آنها پایه اول دوره دوم دبیرستان (اول دبیرستان سابق) هستند و فقط در شیفت صبح تحصیل میکنند.»
طبق قوانین، هنرجویان برای ورود به پایه اول این مرکز آموزشی، باید دارای معدل بالای ۱۶ باشند و اگر از پایه دوم هنرستان قصد ورود داشته باشند باید در آزمون هماهنگ کشوری ورودی هنرستان که در مرداد هرسال برگزار میشود، شرکت کرده و در نهایت از مصاحبه هم سربلند بیرون بیایند تا بهعنوان هنرجو پذیرفته شوند. سوالات آزمون یاد شده نیز بر اساس اطلاعات عمومی هنر و تخصصی رشتهها تهیه میشود.
کسانی که در رشتههای چون گرافیک و انیمیشن فارغالتحصیل میشوند، یقینا وارد بازار کار میشوند
آنطور که محمدی توضیح میدهد حداکثر هنرجو در هرکلاس ۲۴نفر است و حتی در برخی رشتهها که متقاضی کم است کلاسها با هشتنفر هم تشکیل میشود.
شور و علاقه هنرجویان در این هنرستان به رشته «سینما» بیشتر از سایر رشتههاست. بعد از آن هم طبق آمار ثبتنام، «گرافیک» و «نمایش» در رتبههای دوم و سوم استقبال از سوی هنرجویان قرار گرفته است
ناگفته نماند، رشته موسیقی نیز متقاضی زیادی دارد که مدیر هنرستان از پیگیری برای راهاندازی این رشته خبر میدهد و عنوان میکند: «به دلیل شرایط ویژه شهر مشهد هنوز موفق نشدهایم مجوز راهاندازی رشته موسیقی را بگیریم.»
بدون شک در هر مرکز آموزشی، میزان قبولی بهخصوص ورود به دانشگاه، موضوعی مهم و یکی از اهداف اصلی است که میتواند کارنامه درخشانی را به دنبال داشته باشد. موردی که برای هنرستان هنرهای زیبای پسران مشهد اتفاق افتاده است و میتوان آن را بخش مهمی از موفقیتهای آن خواند؛ چراکه این مرکز آموزشی، سالانه در پایههای سوم و چهارم هنر حدود ۸۰درصد قبولی در دانشگاه را دارد و از این گذشته در طول چندسال اخیر توانسته رتبههای ۲۰۰ و ۳۰۰ کنکور سراسری هنر را از آن خود کند.
محمدی، تلاش خود هنرجویان را در به دستآوردن موفقیتهای خوب شغلی آینده، بسیار دخیل میداند و دراینباره میگوید: «هنرجویانی موفقترند که ضمن ادامه تحصیل در هنرستان، با حوزههای هنری مختلف نیز کانال ارتباطی برقرار میکنند و وارد بازار کار میشوند؛ ضمن اینکه گرفتن مجوز کانونهای تبلیغاتی برای هنرجویانی که در این هنرستان تحصیل میکنند، آسانتر است و این خود یک امتیاز برای آنها به شمار میرود.»
وی ادامه میدهد: «درمجموع کسانی که در رشتههای همچون گرافیک و انیمیشن از این هنرستان فارغالتحصیل میشوند، یقینا وارد بازار کار میشوند و میتوانند کارآفرین باشند، اما در سایر رشتهها بهخصوص سینما و نمایش، تحصیل در دانشگاه شرط لازم برای ورود به کار حرفهای است؛ از همینرو توصیه ما به هنرجویان این رشتهها ادامه تحصیل در دانشگاه است.»
درحالحاضر در مشهد هنرستانهای دخترانه و پسرانه زیادی زیرنظر اداره آموزشوپرورش فعالیت میکنند که رشتههایی همچون کودکیاری، کامپیوتر، معماری و... در آنها تدریس میشود؛ اما متاسفانه در حوزه تخصصی هنر هیچ هنرستانی در استان خراسان مختص دختران وجود ندارد؛ موردی که مدیر هنرستان هنرهای زیبای پسران مشهد وعده میدهد در حال پیگیری برای راهاندازی آن است.
محمدی خاطرنشان میکند: «راهاندازی هنرستان هنرهای زیبای دختران مشهد را از چند سال گذشته در دستورکار خود قراردادهایم و به احتمال زیاد تا سال ۹۵ راهاندازی خواهیمکرد.»
همانطور هم که پیشتر بیان شد این هنرستان تنها هنرستان هنرهای زیبای پسران در استانهای خراسانرضوی، جنوبی و شمالی است؛ از همینرو پای بسیاری از هنرجویان از سایر شهرستانها به این مرکز آموزشی باز شده است.
محمدی اعلام میکند: «درحال حاضر ۱۰ درصد از کل افراد این هنرستان را هنرجویان شهرستانی تشکیل میدهند؛ علاقهمندانی که برای تحصیل در رشتههای هنر از شهرستانهایی همچون تربتجام، گلبهار، چناران، نیشابور و... در این مکان تحصیل میکنند.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا برای دانشآموزان شهرستانی امکان داشتن خوابگاه وجود دارد، توضیحمیدهد: «از آنجایی که هنرجویان در سنین حساس نوجوانی و جوانی هستند و تربیت در این سنین، همچنین در کنار پدر و مادر بودن موضوعی بسیار مهم است از همینرو خوابگاهی درست نکردهایم.»
به گفته وی تعدادی از دانشآموزان شهرستانی این هنرستان، رفتوآمد روزانه دارند، یعنی هر روز صبح به مشهد میآیند و ظهر هم بعد از پایان زمان آموزشی برمیگردند. بعضی نیز هستند که خانوادههایشان بعد از گذشت چند ماه از تحصیل فرزندشان به مشهد نقل مکان میکنند.»
برگ دیگری از افتخارات این هنرستان برمیگردد به موفقیت هنرجویان در مسابقات مختلف منطقهای و کشوری که مهمترین آنها شامل «رتبه اول کشور» در رشته «سینما» در جشنواره هنرستانهای هنرهای زیبای پسران سال ۸۷، «رتبه اول کشور» در «تئاتر دانشآموزی» به صورت متوالی در سالهای ۸۹ و ۹۰، «برگزیده مسابقات علومقرآنی» معاونت پرورشی وزارت آموزشوپرورش سال ۹۱، «رتبه دوم مسابقات هنری فنیوحرفهای» دوسالانه کشور در سال ۸۸، کسب رتبه «اول» جشنواره «فیلم» وابسته به وزارت فرهنگوارشاد اسلامی در سال ۸۷، «رتبه اول» استان در رشته «گرافیک»، «برگزیده مسابقات هنرهای تجسمی استانی» در سال ۸۷ و ... است.
* این گزارش ۱۰ اردیبهشت ۹۳ در شماره ۹۹ شهرآرامحله منطقه ۱۰ چاپ شده است.